Laingaantu: Saya Henry T. Conzo
Date: 05 February 2025
Efesa 1:15-23 songah Paul in Efesa Pawlpui hrangah sawngen sakhnak thute ngan i. Paul in a sawngenhnak ah Efesa khua ai sangtu mite pakhat le pakhat iithnak a nai tlanghnak heh thangphathnak i (1:15-16). Cen, Rauhla Thianghlim fimhnak thawm dim tuhin hmuifu pe i (1:17, 19). Pathian huham heh Jesuh Khrih thihhnak le thosalhnak in lar ruaizohnak thu (1:20), le zaizongza heh Jesuh Khrih hniaah dah sio ai, Pathian tumtekhnak heh jesuh Khrih thawm in khimruaisio hnak thute heh Paul ai sawngenhnak ah tel i (1:21-23).
1) Efesa Pawlpui thangphathnak le Rauhla fimhnak hrangah sawngen sakhnak (1:15-19)
1:15-16 “Jesuh Khrih ning sanghnak le pakhat le pakhat vumah ithnak ning nai dan i ling sawng pah in Pathian hnenah anghnak thu rel com awnglo ing. Paul in sangtu mite pakhat le pakhat vumah ithnak thinlung a nai tlanghnak le sangtu mite thu, ‘thupha’ a linghnak heh larruai de i (Rome 1:8; Kolose 1:3-9; Filipi 1:3-5; 1 Thessalon 1:3; 2 Thessalon 1:3). Pongfang dang deuh in rel ilesingkhaw, Paul in sangtu mite pakhat le pakhat itdunhnak heh thangphat de i. Sangtu mite nunhnak ah, kin sanghnak heh kin thil bawnhnak in lar ruai fangin, ciami kin sanghnak heh hmual nai ruai de i.[1] Ponka ian in sang ai nuncan ziaza ah larlo fangin sanhnak semkhimlo tluk in ruat thil i. James in, “Mi pakhai in sanghnak nai ing ti ai bawnhnak in lar ruailo ilekhaw zai khai phat hnemhnak umlo i. Ciamanin, bawnhnak tello sanghnak tu a thi i” tiin, ti i. (James 2:14, 17). Paul in a laikuathnak songah sangtu mite pakhat le pkhat ithnak a nai tlanghnak a larruai dehnak sullam heh phunhnih in hmu thil i sing. Pakhathnak (i) ah, thazang pedunhnak i. Laivum minungte in pakhat le pakhat aandun, thangphatdun, cawmdun fangin kin angde ai thazang khai ngah de i sing. A hlaice in Paul te san ah sangtu mite heh mi zohsuamhnak, mi nautathnak, mitumce bangin sikhnak tuar tlang i. Ciabang dinhmun ah sanghnak manin pakhat le pakhat komdun tuh rin a ralring kul deuh dinhmun i. Ciamanin, Paul te san ah, sanghnak lar ruai in ithnak thawn kom dun heh amahte caah thazang pedunhnak phun khat i. Pahnihhnak (ii) ah, ithnak larruai i. Mipakhat thilpha bawnhnak an heh, ciami thilpha a bawntu ithnak larruaihnak phunkhat i. Saya Edward Hlawn Piang in, “Paul in sangtu mite pakhat le pakhat ithnak a naitlang dan larruai dehnak heh sikthim tlak ngai i ai, cung tuhhnak rori i” tiin, ti i.[2] Sangtu mite thilpha kin bawnhnakte andun, thangphat dun tuhhnak i. Aandun, thangphatdun hnak heh ithnak larruai dunhnak i ai, pakhat le pakhat thazang pedunhnak khai i.
1:17-19 Efesa khuate hnenah Rauhla pe tuhin Pathian hnenah sawngen sak. Ciami Rauhla in fim ruai tuh ai Pathian huham hmu thil tuhin, tiin, Paul in Efesa khuate hrangah sawngen sah i. “Jesuh Khrih ai Pathian, a songlawimi kin pa, ning hnenah Rauhla ning pe tuhin ngen ing (1:17),” tiin sawngen sahhnak sik ilesing khaw Rauhla petu heh Pathian i. Jesuh Khrih in a hnuahluntute hnenah, “I hmingin i Pa ai hlathnak Rauhla Thianghlim zaizongza ning zirh tuh ai” tiin, Jesuh in ti ai, Rauhla Thianghlim petu heh Pathian i (John 14:26). Sangtu mite pakhat le pakhat Pathian Rauhla co thil tuhin Pathian hnenah sawngensah dun tuhhnak i: Rauhla Thianghlin heh pedun tuhhnak ilo ai, Pathian hnenah ngensah dun tuhhnak sawn i. Bible songah Rauhla Thianghlin naper heh phunkhat hnaktahin tam zir pha um i.[3] Efesa 1:3-14 songai thute heh Pathian in Rauhla lamai hmuifu pehnak vumah Pathian hnenah anghnak thurelhnak le Pathian thangphathnak thute i. Cen, Efesa 1:15-23 songah sawngenhnak in peh leh thio i. Paul in sawngenhnak ah Rauhla Thianghlim co tlang tuhhnak hrangah sawngensah i (1:17). Rauhla Thianghlim naper phunkhathnak tahin tam zirpha um i. Paul in Efesa khuate sawngensahhnak Rauhla Thianghlim tu, fimvar neu in nung thiam tlang tuhhnak Rauhla fimhnak heh ngensah i. Ciatihin, Pathian i hnak heh ling thiam tuh ai Pathian huham khai heh hmu thiam sinsin tuhhnak hrangah sawngen sah i (1:17, 19).
2) Jesuh Khrih tu zaizongza vumah luber i ai, zaizongza semkhim ruaitu i (1:20-23).
1:20 Khrih thihhnak in a thoruai hnuaah vancung khua a kiahhan lamah a toruaitu Pathian ai hathnak huham thotho i. Paul in relhnak Pathian hathnak huhama tinuamhnak tu Jesuh Khrih thihhnak in thoruai lehsalhnak rel nuamhnak i. Lailung vumah mithi hlanmual ah phumzo ai nithum hnuaah thosal ti heh um awng kello hnak thu i. Ikhalselai Jesuh tu thi ai thosal peupeu i. Jesuh hnuahlun awngtute heh Jesuh thosalhnak lingpuitute i. Jesuh thiai a thosal hnuaah minung zanga (500) zolo hnenah lar i (1 Korin 15:6). Judah biakhnak upate in khai Jesuh thosalhnak thu heh ling tlang i. Ikhalselai Pathian huham in thoruai i, tiin sang nuam tlanglo i (Matthai 28:11-15). Paul in, Jesuh thihhnak in thoruai lehhnak heh, “Pathian Fa i hnak le Pathian hathnak huham a roh ngai in larruai i,” tiin ti i (Roman 1:4).
1:21-22a Ciatihin, Jesuh Khrih heh zaizongzan vumah thunaitu le uktu bawiber ah bawn ai, Jesuh Khrih thawm in zaizongza heh semkhim ruai i. Zaizongza heh Khrih songah khawlkhawm sio ai, Jesuh thawm in semsuahhnak le a mah, Pathian, karlakah remhnak bawn tuh heh Pathian in lairel ciahnak i (Kolose 1:15-20).
1:22b-23 Khrih heh zaizongza vumah Bawi i ai, Pawlpui ai lu ah Khrih dah i. Pawlpuitu zaizongza semkhim ruaitu Khrih ai ruangpum i. Khrih ke hniaai a dahsiohnak, “zaizongza” a tihnak heh Pawlpui relnuamhnak i. Zaizongza heh Khrih songah bawn ai Khrih caah khawlkhawm tuhsio in bawn i (Kolose 1:16b). Khrih songin zaizongza thawn remhnak bawn ai amah, Pathian, hnenah letruai leh i (Kolose 1:20). ‘Zaizoza’ a tihnak heh semsuahhnak thilrite khai huap sio bangin um i. Ikhalselai, thupui deuhin a rel nuamhnak tu a semsuahhnak laivum minungte relnuamhnak i. Jesuh Khrih songah Pathian thawn remhnak a ngahzotu hmuahhmuah heh Khrih ruangpum, Pawlpui, i (Efesa 2:19-21). Ciami Khrih ruangpum Pawlpui Pathian tumtekhnak hmuahhmuah semkhim ruaitu i. Pawlpui thawm in Pathian ai fimhnak heh mi zongzong in ling semkhim thil tuh i (Efesa 3:10). Jesuh Khrih sangtu mite umkhawmhnak Pawlpui tu, Khrih heh luber ah dah thiam in, Pathian ai fimhnak le Pathian tumtekhnakte semkhim ruai tuhhnak i.
[1] Edward Hlawn Piang, Efesa Cakuat, Upa Sunday School: CE Department, Falam Baptist Association, (Fallam Christian Community, n.d), 29.
[2] Ibid.
[3] Rauhla Thianghlin naper a phunphun um hnak thu heh, hemi: Francis Foulkes, Ephessians: An Introduction and Commentary, Tyndale New Testament Commentaries-10, R. V. G. Tasker (general editor), (InterVarsity Press, 1983), 59-60.